ساختار سازمانی چیست؟
ساختار سازمانی چیست؟
این ساختار (Structure) یک شرکت به سازمان‌دهی بخش‌ها یا واحدهای تجاری مختلف در آن شرکت اشاره دارد. ساختار سازمانی هر شرکتی با توجه به اهداف آن شرکت و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند با دیگر سازمان‌ها متفاوت خواهد بود. در ادامه بیشتر با این عنصر مهم (از ۷S مکنزی) در سازمان‌ها آشنا می‌شویم.
مفهوم ساختار در سازمان چیست؟
هر یک از بخش‌های یک سازمان معمولاً یک عملکرد تخصصی را انجام می‌دهند و در عین حال این بخش‌ها برای دستیابی به اهداف و ارزش های سازمان با هم همکاری و مشارکت مداوم دارند. چگونگی سازمان یافتن این بخش‌ها و همینطور نحوه‌ی مشارکت و همکاری آن‌ها توسط ساختار شرکت است که تعریف می‌شود.
در بخش ساختار شما به بررسی و تعیین نقش‌ها، مسئولیت‌ها و ارتباطات در یک سازمان می‌پردازید. به عبارت بسیار ساده، ساختار یک سازمان همان چارت سازمانی آن سازمان است. بخش‌های یک شرکت شامل منابع انسانی، IT (فناوری اطلاعات)، حسابداری و مالی، بازاریابی، تحقیق و توسعه، تولید، فروش و … می‌شود. به کمک Structure و ارتباط و هماهنگی میان بخش‌های مختلف از ایجاد هرج و مرج در سازمان جلوگیری می‌شود. این عنصر به ظاهر ساده یکی از مهمترین عوامل حیاتی در سازمان به شمار می‌آید چرا که احساس مسئولیت‌پذیری را در کارکنان برمی‌انگیزد و سازمان را در مسیر رسیدن به هدف نگه می‌دارد.
ساختار سازمانی چیست؟
ساختار سازمان شما چگونه است؟
همانطور که در مقاله‌ی قبلی اشاره شد عناصر مختلف در هفت S مکنزی به دو دسته عناصر سخت و نرم تقسیم می‌شوند. ساختار از آنجا که ملموس است، به آسانی قابل شناسایی است و مدریریت به طور مستقیم بر روی آن تأثیر می‌گذارد، همچون استراتژی در دسته‌ی عناصر سخت قرار دارد. با پاسخ به سؤالات زیر می‌توانید به تعریف درستی از ساختار سازمان خود دست پیدا کنید:
- نحوه‌ی سازمان‌دهی و بخش‌بندی در سازمان شما چگونه است؟
- روند تصمیم‌گیری در سازمان چگونه است؟
- بخش‌های مختلف سازمان چگونه با هم هماهنگ شده و همکاری می‌کنند؟
- کارمندها چگونه خود را با استراتژی سازمان هماهنگ می‌کنند؟
عناصر مختلف در ساختار سازمانی
ساختار سازمانی به طور کلی دارای چهار عنصر اصلی و اساسی است که بسته به نیازهای تجاری خود می‌توانید عناصر بیشتری را برای آن در نظر بگیرید و اما این ۴ عنصر اصلی:
زنجیره‌ی مدیریت و واگذاری مسئولیت
این زنجیره به نحوه‌ی واگذاری وظایف و تأیید آن‌ها اشاره دارد. این عنصر پله‌ها و زنجیره‌های سازمانی را شکل می‌دهد به عبارتی تعریف می‌کند که چه کسی به چه کسی می‌گوید چه کاری را انجام دهد و مسائل، درخواست‌ها و پیشنهادات چگونه در این زنجیره باید منتقل شوند.
دسته‌بندی
این عنصر سازمانی تیم‌های سازمان را بر اساس نقش‌ها و مسئولیت‌های مشابه دسته‌بندی می‌کند و کمک می‌کند تا بدانید هر بخش چگونه با بخش دیگر ارتباط برقرار کرده، همکاری می‌کند و هماهنگ می‌شود.
دامنه‌ی اختیارات و کنترل و نظارت
اینکه چه چیزهایی در حوزه اختیارات یک مدیر است و چه مسئولیت‌هایی بر عهده‌ی کدام تیم است کمک می‌کند از دوباره‌کاری در بخش‌های مختلف جلوگیری شده و شکاف‌های موجود در ساختار سازمانی به راحتی شناسایی شود.
تمرکز
این عنصر نشان می‌دهد که تصمیم‌های نهایی کجا گرفته می‌شوند. زمانی که زنجیره‌ی سازمانی خود را می‌سازید، باید تصمیم بگیرید کدام افراد و بخش‌ها حق اظهار نظر در تصمیم‌گیری‌های مختلف را دارند. یک سازمان می‌تواند متمرکز باشد یعنی تصمیم‌های نهایی را یک یا دو نفر در سازمان بگیرند یا اینکه غیر متمرکز باشد به این معنی که تصمیم‌های نهایی درون خود تیم یا بخشی که مسئول آن تصمیم است گرفته شود.
انواع ساختار سازمانی
ساختارهای سازمانی انواع مختلفی دارند از جمله ساختارهای تقسیمی، ماتریسی، دایره‌ای، مسطح، شبکه‌ای و … . اما در این میان چهار نوع کلی ساختار وجود دارد که به طور گسترده‌ای در سراسر دنیا توسط سازمان‌های مختلف استفاده می‌شود. این چهار نوع عبارتند از:
عملکردی (Functional Structure)
در ساختار عملکردی، کارکنان بر اساس شباهت در مجموعه مهارت‌ها، وظایف و مسئولیت‌پذیری‌ها در بخش‌های یکسانی گروه‌بندی می‌شوند. چنین رویکردی امکان برقراری ارتباط مؤثر بین افراد در یک بخش را فراهم می‌کند و در نتیجه منجر به ایجاد یک فرآیند تصمیم گیری کارآمد می‌شود. شرکت‌هایی با بخش‌هایی مانند IT و حسابداری نمونه‌های خوبی از یک ساختار عملکردی هستند.
تقسیمی
در این نوع از ساختار سازمان‌دهی از طریق فعالیت‌های تجاری در بازاری خاص، محصولات، خدمات یا گروه‌های مشتری انجام می‌شود. هدف از این ساختار تقسیمی (Divisional Structure) ایجاد تیم‌هایی است که می‌توانند محصولات مشابه مطابق با نیازهای گروه‌های فردی تولید کنند. از جمله نمونه‌های رایج این ساختار می‌توان به ساختار جغرافیایی اشاره کرد، که در آن تقسیم‌بندی سازمانی بر اساس ارائه محصولات یا خدمات در منطقه‌هایی خاص ایجاد می‌شوند.
ماتریسی
ساختار ماتریسی (Matrix Structure) ترکیبی از ساختارهای عملکردی و تقسیمی است. این ساختار تصمیم‌گیری غیرمتمرکز، استقلال بیشتر، تعامل‌های بین بخشی بیشتر و در نتیجه بهره‌وری و نوآوری بیشتر را ممکن می‌سازد. البته ساختار ماتریسی با وجود تمام مزایایی که دارد هزینه های بیشتری را نسبت به دو نوع ساختار قبلی بر سازمان تحمیل می‌کند و ممکن است منجر به تضاد بین عملکردهای عمودی و خطوط تولید افقی شود.
ترکیبی
مانند ساختار ماتریسی، ساختار ترکیبی هر دو ساختار عملکردی و تقسیمی را با هم ترکیب می‌کند. به جای سازمان‌دهی شبکه، ساختار ترکیبی فعالیت‌های خود را به بخش‌هایی تقسیم می‌کند که می‌توانند عملکردی یا تقسیمی باشند. این ساختار امکان استفاده از منابع و دانش را در هر عملکرد و در عین حال حفظ تخصص محصول در بخش‌های مختلف را فراهم می‌سازد. ساختار ترکیبی به طور گسترده توسط بسیاری از سازمان‌های بزرگ دنیا پذیرفته شده است.
شاید در ابتدای راه چندان نیازی به ایجاد یک ساختار سازمانی را حس نکنید اما با بزرگ‌تر شدن سازمان و توسعه فعالیت‌ها متوجه اهمیت این موضوع خواهید شد و خواهید دید که رهبری سازمان و تحقق اهداف بدون داشتن یک ساختار کارآمد و هماهنگ با دیگر عناصری همچون استراتژی، سبک و … غیر ممکن است. موفقیت یک سازمان و پیشبرد اهداف آن بدون توجه به چگونگی سازمان‌دهی، تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها و هدایت فعالیت‌ها امکان‌پذیر نیست.
مقاله ای که خواندید تنها بخشی از مدل ۷s مکنزی بود.
جهت آشنایی با مدل ۷s مکنزی اینجا کلیک کنید.
جهت مشاهده مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.
https://corporatefinanceinstitute.com/
دیدگاهتان را بنویسید